Hoe werkt het anticiperen op emoties bij mensen

De combinatie van

1. de context ,
   (het grotere, betekenisgevende kader waarbinnen iets plaatsvindt (bron))
2. de lichaamshouding en
3. gezichtsuitdrukking

zijn nodig om het herkennen van emoties mogelijk te maken.
Het alleen beoordelen op gezichtsuitdrukking kan leiden tot foute conclusies (ook bij neurotypische mensen) [bron 1]

Om te kunnen anticiperen op de emoties van anderen, die fysiek geuit worden, doorloopt een persoon de volgende stappen [bron 2, 3]:

1. weten waar te kijken om emoties te kunnen zien
   (bv. gezicht: letten op de ogen, wenkbrauwen en mond en weten waar deze zich bevinden. Houding: letten op armen, status van handen, bewegingen van het hoofd)
2. emoties van anderen herkennen
   (bv. mondhoeken en wenkbrauwen omhoog + snel schudden onderarm met gebogen arm boven het hoofd = erg blij)
3. emoties van anderen te interpreteren
   (bv. weten dat ‘blij zijn’ betekent: vrolijk, positief, geluk, goed. En dat jij als persoon een voorbeeld kan terughalen waarin jij zelf blij was & hoe dit voelde)
4. de context zien en deze begrijpen
   (bv. iemand is blij omdat deze een compliment of cadeau van een ander heeft gekregen. Of omdat deze iemand ontmoet die hij een lange tijd niet heeft gezien en gemist heeft)
5. op de emoties van anderen te anticiperen
   (bv. hoe reageer ik op iemand die blij is omdat ik hem een cadeau geef? Ik glimlach terug naar de persoon en onderbreek hem/haar niet in het moment van euforie, tenzij mij iets hierin gevraagd wordt)

Bron foto

De volgende stappen kunnen ook ondersteund/vervangen worden door gebruik te maken van communicatie:

• stap 1 + 2: Vragen stellen over hoe de persoon zich voelt.
• stap 1 + 2: Afspraken maken over hoe emoties vertaald (geoperationaliseerd) worden in de communicatie (tijdens het gesprek).
  Bijvoorbeeld: voor vermoeidheid & ziek zijn wordt de game-term Health gebruikt in combinatie met het percentage en wat er voor nodig is om de health weer op 100 procent te krijgen (bijvoorbeeld door uit te rusten of gebruiken van medicijnen)
• stap 1 + 2: Afspraken maken dat gevoelens altijd direct in taal uitgedrukt worden
• stap 4: Vragen stellen over wat er gebeurd is, waardoor het komt, etc.

De volgende stap kan ondersteund/vervangen worden door gebruik te maken van luisteren naar de intonatie van de stem:

• stap 2: Stem verbuigingen, hoogte, hardheid, snelheid van woorden

Rand voorwaardelijk om op emoties te kunnen anticiperen

Mensen met autisme beleven de wereld op een andere manier. Ieder heeft zijn specifieke problemen, maar voor de meesten gelden dezelfde randvoorwaarden om te kunnen anticiperen op emoties:

• hebben van prikkelregie.
  Als de omgeving te veel prikkels afgeeft, gaan autistische mensen over in een overlevingsstand. Het is voor hen moeilijk/onmogelijk om zich afsluiten van bepaalde onderdelen in de omgeving. Alle energie en denkkracht wordt gestoken om in de primaire basis behoefte te voorzien (waar moet ik heen lopen, hoe maak ik het rustig in mijn hoofd, concentreren op de basis sociale vaardigheden: hand geven, vragen hoe het gaat, etc.).
  Prikkelregie houdt in dat je invloed kunt uitoefenen op de voor jou storende prikkels.
• van nature een interesse hebben in sociale contacten.
  Bij bepaalde vormen van autisme heeft de persoon niet de natuurlijke neiging om contact met anderen te maken, of vindt dit niet nodig of irrelevant.

Wat daarnaast erg helpt en wat bijna als rand voorwaardelijk gezien kan worden:

• de mogelijkheid om eigen gevoelens te kunnen benoemen en begrijpen.
  Om gevoelens bij anderen te kunnen interpreteren, helpt het als je als persoon een voorstelling kunnen maken van het gevoel.

LET WEL: het bovenstaande samengestelde stuk is een aanname (hypothese) en nog niet geverifieerd bij vakspecialisten. Het is samengesteld op basis van onderstaande bronnen door de projectleider.
Heb je aanvullingen, verbeteringen of artikelen ter onderbouwing, deel deze met ons. Log in en plaats je reactie onder het artikel of stuur deze door. Heb je nog geen login, dan kan je deze hier aanmaken.

Bronnen