Hoe een overzichtsplaat van emoties, haptotherapie en televisieprogramma’s hebben geholpen om emoties bij anderen beter te leren herkennen
In deze blog lees je over hoe een overzichtsplaat van emoties, haptotherapie en televisieprogramma’s mij hebben geholpen om:
- beter te begrijpen wat voor nuances er kunnen zijn als het gaat om emoties
- om te leren op welke kenmerken je in het gezicht moet letten om emoties van anderen te kunnen herkennen.
Overzicht van emoties en de daarbij behorende gezichtsuitdrukkingen
De grafisch ontwerper Joumana Medlej heeft een instructie gemaakt voor collega ontwerpers over hoe je het beste emotie-uitdrukkingen kunt tekenen. Omdat er vanuit autisme-behandelaren veel positieve reacties kwamen op deze instructie heeft ze speciaal voor hen een boekje ontworpen. Hierin worden 60 emotie-uitdrukkingen toegelicht. De overzichtsplaat is gratis te bekijken op haar website. Voor het boekje moet betaald worden.
Hier kun je het overzicht bekijken en downloaden.< id="target-id66a519d7a9825" class="collapseomatic_content ">Downloaden doe je door op het figuur op de website Cedarseed te klikken met de rechtermuisknop. De opties worden vervolgens getoond. Klik vervolgens op de optie -afbeelding opslaan als-.
Uit een onderzoek blijkt dat via computersoftware op basis van 26 gezichtskenmerken 22 type emoties onderscheiden konden worden. De figuren in dit onderzoek kunnen mogelijk helpen om een beter beeld te krijgen hoe het herkennen van een emotie op een gezicht vanuit een analytisch punt werkt. Dit onderzoek heeft overigens niks te maken met het figuur van Joumana.
- Figuur 1 op pagina 2 laat visueel zien welke de 22 emoties getest zijn met de software. Deze emoties bevatten de zes basisemoties blij, bang, verdrietig, boos, verbaasd, walging, 15 emoties die daaruit afgeleid zijn (genoemd ‘compound emotions’) en een neutraal gezicht.
- Figuur 2 op pagina 3 geeft een voorbeeld van welke gezichtskenmerken onderscheidend zijn bij het herkennen van een emotie. En het geeft weer welke kenmerken er overblijven wanneer een gecombineerde emotie wordt uitgedrukt. Bijvoorbeeld iemand die blij verrast is. Hierin zitten zowel de emoties blij als verrast in.
- Figuur 4 op pagina 6 geeft weer welke onderdelen van het gezicht de software onderscheidend vindt. Hierbij is één type emotie vergeleken met de andere emoties. Deze gezichtsonderdelen zijn de vorm van de wenkbrauwen, ogen, mond, gebied rondom de neus en de onderlinge afstanden tussen deze gezichtsonderdelen.
Let wel: dit onderzoek is niet in dit artikel toegevoegd om emoties mee te leren herkennen. Het geeft namelijk geen inhoudelijke toelichting op hoe emoties uitgedrukt worden op het gezicht.
Hoe hebben het figuur, haptotherapie en televisieprogramma’s geholpen om emoties bij anderen beter te leren herkennen
De afbeelding van Joumana Medlej heb ik gedownload als hulpmiddel bij het boetseren van mensfiguren in was. Ik was begonnen aan een serie moeder-kind beeldjes. Hierbij kwam ik er niet uit hoe ik die twee figuurtjes op elkaar moest afstemmen qua uitdrukking en houding.
De afbeelding leerde me dat er veel meer emoties en gemoedstoestanden zijn dan alleen blij, bang, boos of bedroefd. Dit kwam door de veelheid aan uitdrukkingen en door de kleurenbalken in de achtergrond.
De vereenvoudigde gezichtsuitdrukkingen leerden me ook om op de juiste kenmerken in het gezicht te letten. Bij echte gezichten of foto’s werd ik afgeleid door allerlei plooien en lijntjes die niet relevant zijn.
Bij het namaken van de gezichtsuitdrukkingen in was, merkte ik echter dat dit niet genoeg was. Een figuurtje met bijvoorbeeld alleen een boos gezicht, lijkt nog helemaal niet echt boos.
Alleen gezichten is niet genoeg
Ik kwam in die tijd ook bij een haptotherapeut. Hij hielp me met name met het leren herkennen van mijn eigen en andermans emoties. We spraken over mijn bevinden dat alleen een gezichtsuitdrukking niet genoeg is. Dat je daarmee je eigen gevoel, maar ook dat van een ander nog helemaal niet goed kent.
We zijn vervolgens aan de slag gegaan om (vanuit een gezichtsuitdrukking) een emotie op te roepen. Dit deden we door niet alleen te voelen waar ik dat in mijn gezicht voelde, maar ook elders in mijn lichaam en hoe mijn hele houding dan veranderde. Ik ben zo beter nuances in mijn eigen emoties gaan herkennen.
Door te boetseren kon ik dat ook omzetten in een beeld van hoe dat er bij anderen uit moest zien.
Oefenen met soaps
Als ik alleen ben oefen ik soms -het herkennen van emoties bij anderen- met praatprogramma’s, soaps of sitcoms op televisie. Ik probeer dan emoties te achterhalen door te kijken naar gezichten, houding en te luisteren naar de stem. Een heel enkele keer doe ik gezichten en houdingen na om te ontdekken of ik de emotie die ik denk te zien ook kan voelen.
Wat is er door het oefenen veranderd?
Door deze oefeningen en het boetseren ben ik alerter op gezichten en houdingen van anderen. Doordat de haptotherapeut me kon bijsturen in het herkennen van de juiste emotie, ben ik daar beter in geworden. Ik ontdek daardoor makkelijke wanneer ik er verstandig aan doe om iets te zeggen of om juist niets te zeggen. Al is het alleen maar om te laten weten dat ik de ander heb gehoord.
Ben ik beter geworden in het uiten van mijn eigen emoties?
Ik herken steeds beter mijn eigen emoties en laat dat ook meer aan anderen zien. Het zijn vooral de emoties verdriet en blijdschap die anderen beter bij mij herkennen. In de sociale interactie helpt dat om een leuke ervaring te kunnen delen of om getroost te worden. Overprikkeling wordt door anderen echter nog slecht herkend. De andere denkt bijvoorbeeld nog vaak dat ik boos ben. Deze ziet dan niet dat het vooral onmacht is omdat het me niet lukt een gevoel of een boodschap goed over te dragen. Dat blijven erg lastige situaties.
Overigens, door gezichtsuitdrukkingen en reacties in een groep te observeren ben ik inmiddels ook achter het volgende gekomen: mensen zonder autisme kunnen ook lang niet altijd de emotie direct goed herkennen. Het viel me wel op dat ze heel snel en intuïtief de interactie weer kloppend maken. Dat heeft me weer geleerd om minder krampachtig te zijn als het gaat om herkennen van emoties.
Geschreven door: Marianne en Ruud
Met dank aan een kennisportaal-lid voor het geven van feedback tijdens het schrijfproces.
We vinden het leuk als je hieronder laat weten wat je van deze blogpost vindt en wat je er aan hebt gehad.
Wil je een overzicht van alle tips & trucs op het kennisportaal, kijk dan hier.